Henk Jsz ES, 02-10-2023
Zaterdag 30 september 2023 reisde ik in 2 uurtjes met het openbaar vervoer naar Franeker om de Groene Wissel nr.78 te gaan lopen. Het is ideaal zacht herfstweer en om deze wandeling te lopen heb je dit ook nodig, want lopende over de betonpaden en asfaltweggetjes door het polderlandschap heb je totaal geen beschutting tegen de weerselementen. Na de spoorwegtunnel die beschilderd is met typische watersporten die bij Friesland horen, loop je over een lange allee, die geflankeerd worden door es- en meidoorn struiken, langs het spoor. Dan dalen we af naar een zogenaamde 'Idylle', in dit geval een 9000 vierkante meter soorten arm grasland naast een nieuwbouwwijk ten zuidwesten van Franeker. Dit terrein dat in 2018 in de gemeente Waadhoeke, ontstaan uit de samenvoeging van vele kleine kernen in Noordwest-Friesland waarin Franeker ook is opgegaan, is gefinancierd door de donateurs van De Vlinderstichting. Door het enthousiasme voor dit project wilde de gemeente graag meewerken en werd deze idylle door allerlei bouwondernemingen, vrijwilligers, scholen, wijkbewoners en particulieren die actief mee wilden werken, gerealiseerd. De bovenlaag van het terrein met graswortels werd losgemaakt en afgevoerd en bomen en struiken werden geplant. Veel meerjarig bloemzaad gezaaid. Het gaat hier natuurlijk om soorten die belangrijk zijn voor vlinders en bijen en die nectar en stuifmeel leveren. Van de vrij gekomen grond werd een heuvel gerealiseerd die de locatie van Vermilion aan het oog onttrekt. Dit bedrijf dat kleine aardgasvelden exploiteert, heeft ook bijgedragen door een betaling te doen uit hun omgevingsfonds voor lokale verduurzamingprojecten. Bij een goed beheer zal dit bloemrijke terrein tientallen jaren kunnen functioneren als een goede plek voor vlinders en bijen en ook is het een prachtig wandelgebied. voor mensen. Er lopen paden door het gebied en er staan bankjes. Via een aantal asfaltwegen komen we in de buurt van het dorp Tzum. Dit terpdorp is van heinde en ver te herkennen aan de hoge kerktoren van in totaal 72 meter met een spits van 41 meter. Ze is de hoogste van alle dorpstorens in Friesland en je kunt rustig zeggen een wonder van timmermanskunst, gebouwd in 1548 door torenmeester Cornelis Claesz. Een baken in een uitgestrekte zee van de weilanden. Volgens de legende riep de toren in Oldeboorn jaloezie op. Zij maakten een plan voor een nog hogere toren Om zeker van de hoogte te zijn reisden er twee man naar Tzum en voorzien van een lang touw beklommen ze de toren en maten de hoogte. Na dit hachelijke avontuur moesten ze even bijkomen door in de plaatselijke herberg te overnachten. De Tzummers kregen argwaan en sneden stiekem een flink stuk van het touw af. Daardoor werd de toren van Oldeboorn uiteindelijk lager dan die van Tzum. Beide dorpen kregen daarop een bijnaam die op deze situatie betrekking had. De Tzummers heten 'lyntsjesnijers' en de Oldeboorners 'tuorkemjitters ', in het Nederlands touwtjesnijders en torenmeters. Deze wandeling loopt geheel door het polderlandschap van de vroegere Middelzee die Friesland van noord naar zuid doormidden sneed, een zeegat dat is ontstaan tussen Vlieland en Terschelling. Het land ten westen van die Middelzee, waar we nu wandelen, heette dan ook Westergo, rond 1100 begon de Middelzee dicht te slibben en werden er overal dijkjes rondom de ontstane polders gelegd. Over deze dijken met grote vergezichten over de lage polders loopt deze Groene Wissel. Er grazen, paarden, schapen en zwart- en roodbontvee. De boerderijen zijn vaak kophalsromp types, soms met kelders eronder, die vroeger de functie hadden als melkkelder. Langs de randen van de maisvelden die je passeert is vaak een strook vrijgehouden en voorzien van zonnebloemen. Het is hier een eldorado van rust en dat kilometers lang. Een enkele keer wreed verstoord door vliegbewegingen van straaljagers, die oefenrondjes plegen vanaf vliegbasis Leeuwarden. Als je tractoren hoort aankomen moet je de berm in. Ze zijn zo breed dat ze de hele weg in beslag nemen. Langs de weg staan hier en daar kraampjes waar eieren, aardappelen of pompoenen te koop worden aangeboden. Na een eerdere poging deze week, die extra km opleverde, is met een paar kleine aanwijzingen, vandaag deze 21 km tot een goed einde gebracht. Wandelgroet uit Appingedam. Henk