Alkmaar krijgt in 1254 stadsrechten van Graaf Willem II (1228-1256), Graaf van Holland en Zeeland. Alkmaar wordt grensvesting en uitvalsbasis in de eeuwenlange strijd tegen de West-Friezen. In 1492 vindt er de Opstand van het Kaas- en Broodvolk plaats en in de zomer van 1517 hebben de stad en de omgeving te lijden van plunderingen door de Arumer Zwarte Hoop. Aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) komen de Nederlanden onder Willem van Oranje in opstand tegen de Filips II, Koning van Spanje en het zijn de Calvinistische Geuzen onder aanvoering van Diederik Sonoy, die In juni 1572 de Alkmaarse Franciscaner priesters en broeders oppakken en in Enkhuizen omwille van hun trouw aan het Katholieke geloof, na gruwelijke marteling, vermoorden. De Spaanse troepen vallen Alkmaar aan in 1573 en belegeren de stad tot in 1574. Maar de Alkmaarders houden stand. Deze gebeurtenis leidt tot het bekende historische gezegde 'Bij Alkmaar begint de victorie. Het Spaanse leger trekt zich terug als de dijken worden doorgestoken en het platteland rondom de stad onder water wordt gezet. Alkmaar komt daarna tot grote bloei en wordt een veilige stad. Omdat de 80-jarige Oorlog nog voortduurt, krijgt de stad te maken met een toeloop van mensen uit de overige Nederlanden. Om dit volk te huisvesten worden kleine eilandjes in het oostelijke stadsdeel bouwrijp gemaakt, waarop zich een groot aantal ambachtelijke bedrijfjes, zoutziederijen, bierbrouwerijen, pakhuizen en winkels vestigden. Deze ontwikkeling komt in een stroomversnelling door het hernieuwd toekennen van het waagrecht aan de stad Alkmaar, waardoor de kaasmarkt sterk groeit. Zo zien we in het historisch centrum nu nog bijna 400 rijksmonumenten en 700 gemeentelijke monumenten. Een groot aantal van die historisch gebouwen en panden zullen we op deze stadswandeling passeren.
